مطالعه در زمینه شناخت اختلالات شخصیتی، به این دلیل که می تواند از بوجود آمدن مشکلات زیادی در زندگی افراد پیشگیری کند، دارای اهمیت شایانی است. اختلال شخصیت مرزی، یکی از این نوع اختلالات است که عدم رسیدگی به این مسئله و درمان آن می تواند موجب مختل شدن زندگی فرد و حتی اطرافیان شود. بار ‌ها دیده ایم که با بیمار شدن یکی از عضو ‌های بدن چگونه کارکرد سایر اعضا نیز مختل می شود. اختلالات شخصیتی نیز موجب شکل گیری چنین رویکردی در بدن می شود. در مقاله پیش رو قصد داریم تا به طور کامل به بررسی اختلال شخصیت مرزی، علائم و چگونگی فرایند درمان شخصیت مرزی بپردازیم.

اختلال شخصیت مرزی چیست؟

اختلال شخصیت مرزی (Borderline Personality Disorder یا BPD)، نمونه ای از اختلالات رایج در جوامع مدرن امروزی می باشد. تغییر مداوم خلق و خوی افراد، از بارز ترین مشخصه ‌های رفتاری افراد مبتلا به این اختلال است. در این افراد، شما هرگز نشانه ‌های از تعادل را مشاهده نخواهید کرد و ناپایدار بودن احساسات، عواطف و خلق و خو جزء بدیهیات شخصیتی این افراد است. عصبانیت ‌های شدید، استرس و افسردگی در افراد دچار BPD در دوره ‌های چند ساعت تا چند روز به طول می انجامد. 

افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی، در روابطی که با افراد ایجاد می کنند بسیار بی ثبات هستند و حد وسط برای روابط قائل نیستند. برای مثال ممکن است در روابط عاشقانه خود امروز نقش شیرین یا فرهاد را بازی کنند و فردا آن چنان تنفری وجودشان را فرا گیرد و این مسئله منجر به پریشانی و سرخوردگی  خواهد شد و همانطور که هیچ کس از بیماری ‌های جسمی لذت نمیبرد، آسیب میبیند و آن ‌ها را تحمل می کند، کسی که دچار این اختلال شخصیت مرزی است هم از حالات و رفتار خود که منجر به مشکلات متعددی برای او در جامعه و روابطش می شود، رنج می برد. 

نشانه ‌ها و علائم شخصیت مرزی

هرکسی طرز فکر، احساس و رفتار متفاوتی دارد. مجموعه این افکار، احساسات و رفتارها هستند که “شخصیت” ما را می سازند. در ادامه مهم ترین علائم شخصیت مرزی مورد بررسی قرار گرفته است. در صورتی که حداقل پنج مورد از موارد زیر را تجربه کرده باشید که مدت زمان زیادی به طول انجامیده یا تأثیر زیادی بر زندگی روزمره شما داشته ، بهتر است برای تشخیص دقیق تر، راهنمایی ‌های موثر و کابردی تر به روانشناس مراجعه نمایید.

• شما بسیار نگران این هستید که مردم شما را رها کنند و برای جلوگیری از این اتفاق هر کاری می کنید.
• شما احساسات بسیار شدیدی دارید که ممکن است چند ساعت تا چند روز به طول بینجامد و به سرعت تغییر کند (به عنوان مثال، از احساس بسیار شاد و مطمئن به ناگهان تغییر به احساس ضعف و ناراحتی).
• در صورتی که برای مدتی با شخصی رابطه ای برقرار کنید احساس پوچی می کنید و توانایی مقابله با این احساس را ندارید.
• ایجاد و حفظ روابط پایدار برای شما بسیار دشوار است .
• شما در بسیاری از مواقع احساس تهی و پوچ بودن می کنید.
• از شما رفتار ‌های غیر منتظره ای رخ می دهد و کارهایی را انجام می دهید که می تواند به شما آسیب برساند. (مانند پرخوری، مصرف مواد مخدر یا رانندگی خطرناک)
• شما اغلب خود آزاری می کنید یا احساس خودکشی دارید.
• شما دارای احساسات شدید خشم هستید، که کنترل آنها واقعاً دشوار است.
• هنگامی که بسیار استرس دارید، ممکن است پارانویا یا اختلال تجزیه هویت را نیز تجربه کنید.
• شما شخصیت تکانشی دارید؛، این بدان معناست که دوست دارید کارها را به صورت لحظه ای انجام دهید.
• خود آزاری با هدف رساندن آسیب و صدمه به خودتان را تجربه کرده اید.
• افکار خودکشی و تلاش برای خودکشی در ذهن شما هر از گاهی وجود دارد.
• هنگامی که استرس و اضطراب دارید ممکن است صداهایی بشنوید.

دلایل بروز اختلال شخصیت مرزی

تحقیقات در مورد علل و عوامل خطر BPD هنوز در حال انجام است. با این حال، دانشمندان بر این نظر هستند که؛ احتمالاً عوامل ژنتیکی و محیطی تاثیر زیادی در بروز این اختلال دارند. علائم اختلال شخصیت مرزی در افراد متغیر است و معمولاً در نوجوانی ظاهر می شود و تا بزرگسالی ادامه می یابد. برخی رویدادهای دوران کودکی ممکن است در ایجاد این اختلال نقش داشته باشند، که از این موارد می توان به جدایی زودهنگام از والدین، طلاق، غفلت عاطفی، عوامل ژنتیکی،  هورمون‌های مغز، روند رشد مغز، عوامل محیطی و سوء استفاده جسمی و جنسی اشاره کرد. در ادامه بطور کامل به بررسی این موارد خواهیم پرداخت:

عوامل ژنتیکی

اگر یکی از اعضای خانواده دچار BPD باشد، احتمال وجود داشتن این اختلال در سایر اعضا وجود دارد. اما هیچ شواهدی مبنی بر صد در صدی بودن این موضوع وجود ندارد.

سطح هورمون‌ها و مواد شیمیایی مغز

کم بودن یا زیاد بودن برخی از هورمون‌های مغز، به ویژه سروتونین می تواند در این اختلال تاثیر گذار باشد. سروتونین در برطرف شدن افسردگی و شادی آفرینی می تواند نقش به سزایی داشته باشد.

روند رشد مغز

طبق تحقیقاتی که صورت گرفته است، قسمت ‌هایی از مغز افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی یا کوچکتر هستند یا فعال تر از حالت عادی هستند.

عوامل محیطی

به نظر می رسد تعدادی از عوامل محیطی در افرادی که با BPD درگیر هستند مشترک است که از جمله این موارد می توان به تجربه سوء استفاده، ترس یا ناراحتی طولانی مدت در کودکی، بی توجهی مداوم والدین و همچنین وجود بیمار روانی در خانواده (مانند بیماران مبتلا به اختلال دو قطبی) اشاره کرد.

بطور کلی علائم BPD را می توان در ۴ حوزه اصلی گروه بندی کرد؛ این عوامل می توانند خفیف تا شدید باشند.

• بی ثباتی عاطفی 
• اختلال در الگوهای تفکر
• رفتار تکانشی
• روابط شدید اما ناپایدار با دیگران

تفاوت اختلال شخصیت مرزی و دوقطبی

برخی از افراد گمان می کنند که اختلال شخصیت مرزی با اختلال دو قطبی هیچ تفاوتی ندارد و دارای ماهیتی یکسان هستند. از مشخصه های بارزی که افراد دچار اختلال مرزی دارند؛ احساس ناامیدی، عصبانیت و تنهایی است. این در حالی است که شیدایی و افسرگی ویژگی های قالب شخصیت های دوقطبی می باشد. تغییرات خلقی که در BPD بروز می دهد نهایتا چند ساعت به طول می انجامد. در مقابل این عدد برای شخصیت های دوقطبی به چند روز تا چند هفته به طول انجامد

سایر اختلالات روانی که ممکن است یک فرد دارای شخصیت مرزی داشته باشد

اختلالات شخصیت مرزی عموما با سایر بیماری ‌های روانی رخ می دهد. در صورت وجود همزمان چند اختلال، تشخیص BPD دشوار تر خواهد بود. در صورت همپوشانی علائم این اختلال با سایر اختلالات؛ فرایند درمان ممکن است کمی بیشتر به طول بیانجامد. افسردگی، اختلال دوقطبی، اختلالات اضطرابی و اعتیاد دیگر اختلالاتی هستند که احتمال مشاهده علائم آن وجود دارد.

۳ رویکرد درمانی اختلال شخصیت مرزی (BPD)

درمان اختلال شخصیت مرزی به روش ‌های مختلفی صورت می پذیرد. همانطور که ما برای آراستگی ظاهر خود، هزینه و زمان زیادی صرف می کنیم؛ برای سلامت و شادابی روح و روانمان نیز لازم است گام ‌های مهمی برداریم. شواهد زیادی نشان می دهد افرادی که پیگیر درمان اختلال شخصیت مرزی هستند، با گذشت زمان بهبود این علائم را به صورت علنی در زندگی خود مشاهده نموده اند. مراجعه به یک روانشناس کاربلد برای دریافت مشاوره اولین و تاثیرگذارترین قدم در درمان افراد مبتلا به BPD است.

روش اول روان درمانی

روان درمانی، اولین قدم برای درمان افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی است. یک روان درمانگر، ممکن است فرآیند درمان را بصورت تک نفره یا گروهی پیش ببرد. شاید این سوال برای شما وجود داشته باشد که چگونه جلسات مشاوره فردی به درمان افراد دچار BPD کمک می کند؟ پاسخ این است که برگزاری جلسات گروهی به افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی کمک می کند تا با دیگران تعامل سازنده داشته باشد. با توجه به ماهیت اختلال شخصیت مرزی؛ ممکن است که شخص در جلسات درمانی بسیار عالی پیش برود و به راحتی با روان درمانگر ارتباط برقرار کند یا جلسات به دشواری اداره و ارتباط با شخص دچار اختلال به سختی صورت پذیرد.

روش دوم دارو درمانی

با توجه به این که هنوز ابعاد مختلف دارو درمانی مشخص نشده است؛ بنابراین از این روش درمانی در مراحل اولیه درمان اختلال مرزی استفاده نمی شود. با این حال، در برخی موارد، روانپزشک ممکن است داروهایی را برای درمان علائم خاصی مانند نوسانات خلقی، افسردگی، اضطراب یا سایر اختلالات روانی همزمان تجویز کند. 

 روش سوم بستری شدن بیمار

برخی از افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی، علائم شدیدی را از خود نشان می دهند و نیاز به مراقبت شدید و اغلب بستری شدن دارند. در برخی موارد هم ممکن است از درمان سرپایی استفاده شود و هیچگاه نیاز به بستری شدن نداشته باشد.

سخن پایانی

در این مقاله کلینیک آنلاین روانشناسی تراپیا، بطور کامل به بررسی اختلال شخصیت مرزی یا BPD و ابعاد مختلف روحی و روانی این اختلال پرداختیم. روش ‌های درمانی اختلال شخصیت مرزی و باید ‌ها و نباید ‌های رفتاری با این افراد را بررسی کردیم و به شما کمک کردیم دید کاملی نسبت به این افراد داشته باشید. با توجه به اینکه در بسیاری از موارد افراد در بوجود آمدن این اختلالات هیچ دخالتی ندارند، با قلبی مهربان حامی آن ‌ها باشیم. برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید به سایت کلینیک آنلاین روانشناسی تراپیا(https://therapia.institute) مراجعه کنید.