اهمیت و نقش حمل و نقل دریایی در تجارت بین الملل

اهمیت و نقش حمل و نقل دریایی در تجارت بین الملل چیست؟ حمل و نقل دریایی چه تاثیری در رونق یا رکود تجارت بین الملل دارد؟ تجارت میان کشورها چگونه می تواند حمل و نقل دریایی را گسترش دهد؟ مزایای تجارت بین الملل از طریق حمل و نقل دریایی چیست؟ این روش چه مزیتی نسبت به سایر مسیرهای حمل و نقل از جمله زمینی، هوایی و … دارد؟

برای پاسخ به این پرسش ها در این مطلب با ما همراه شوید. می خواهیم اطلاعات مفیدی درباره اهمیت و نقش حمل و نقل دریایی در تجارت بین الملل در اختیار شما قرار دهیم.

 تجارت بین الملل چیست؟

قبل از آن که بخواهیم به موضوع نقش و اهمیت تجارت بین الملل در حمل و نقل دریایی بپردازیم لازم است که با مفاهیم کلی تجارت بین الملل و همچنین روش حمل و نقل دریایی آشنا شویم. تجارت بین الملل نوعی مبادله آزاد و پرسود کالا و خدمات مختلف است که حداقل میان دو کشور انجام می شود.  در این فرآیند مبادلات در قالب صادرات و واردات با هدف تامین نیاز و درخواست های یک کشور صورت می گیرد. این نوع تجارت در سال های اخیر از سوی بسیاری از کشورها مورد توجه قرار گرفته است و به دلیل سود بالا، میان تجار و بازرگانان کشورهای مختلف طرفداران زیادی دارد.

مزیت های تجارت بین الملل

مهمترین راه تجارت و استفاده بهینه از منابع و امکانات طبیعی  و انسانی هر کشور روی آوردن به تجارت بین الملل می باشد. به عنوان مثال ممکن است یک کشور منبع دسترسی به چاه های زیرزمینی نفت باشد در حالی که یک کشور دیگر از این منبع طبیعی کاملا بی بهره است. تجارت بین الملل مسیری فراهم می کند تا توزیع مناسب و عادلانه منابع و امکانات در میان کشورها به راحتی انجام شود.

از طرفی مبادله میان کشورها، رقابت اقتصادی در سطح جهان را برای تولید کالا و ارائه خدمات بهتر و با کیفیت تر افزایش می دهد. هر چه تولید بیشتر باشد زمینه برای اشتغال زایی و بکارگیری افراد متخصص در جایگاه های شغلی مناسب و شایسته نیز فراهم می شود.  به همین دلیل کشورهای مختلف تمایل زیادی به برقراری روابط اقتصادی و تجاری در سطح گسترده با یکدیگر نشان می دهند.

معایب تجارت بین الملل چیست؟

تجارت بین اللمل با وجود مزایای فراوانی که دارد خالی از معایب نیست. به عنوان مثال ممکن است یک کشور از نوعی محصول یا کالا بی بهره باشد. و به دلیل سوددهی فراوان روی واردات آن کالا یا محصول تمرکز کند و در نتیجه از تولید داخلی و ملی جا بماند.

کشورهایی که در دام واردات بی رویه می افتند به مرور زمان استقلال خود را از دست می دهند و به یک کشور ضعیف و وابسته تبدیل می شوند. در این شرایط کافی است کشور صادرکننده به هر دلیلی، مبادله تجاری خود با آن کشور را تحریم کند. در این صورت کشور وارد کننده زیان و خسارت زیادی می بیند چرا که هیچ جایگزینی برای آن کالا یا خدمات ندارد.

علاوه بر بی توجهی به تولید داخلی، قوانین  گمرکی، محدودیت های صادرات و واردات، هزینه های حمل و نقل، هزینه های ایجاد ارتباط میان کشورهای مختلف و… از دیگر معایب تجارت بین الملل به شمار می رود.

با وجود این معایب، روش تجارت بین الملل  همچنان یکی از مهمترین راه های ارتباطی کشورها برای رسیدن به اهداف اقتصادی و توسعه تجارت و مبادله محصولات، کالاها و خدمات مختلف به شمار می رود.

حمل و نقل دریایی

حمل و نقل کالا به روش های مختلفی از جمله ریلی، زمینی، دریایی و هوایی انجام می شود. در این میان مسیرهای دریایی به دلیل مزایایی که دارد بسیار رایج تر است. مخصوصا در کشورهایی که دارای مرز دریایی هستند حمل و نقل دریایی  مهمترین روش مبادلات تجاری به شمار می رود. معمولا کالاهایی که حجم بالا و وزن زیادی دارند از طریق مسیرهای دریایی جابجا می شوند.
از دیگر مزایای حمل و نقل دریایی هزینه کم آن نسبت به سایر روش ها می باشد. بنابراین می توان گفت مقرون به صرفه ترین روش برای جابجایی کالاها در حجم و وزن زیاد، استفاده از مسیرهای دریایی است.

انواع روش حمل و نقل دریایی

حمل و نقل دریایی به دو روش انجام می شود. شرکت های تجاری می توانند  هر کدام از این روش ها را بر اساس نیاز و نوع کالا و… انتخاب کنند. از جمله :

حمل و نقل دریایی مستقیم

در این روش بار مستقیم در بندر مبدا تخلیه و سپس به کشتی های حمل بار منتقل می شود. حمل بار دریایی نیز بدون این که توقفی در راه داشته باشد در مسیر بندر مقصد حرکت می کند.

حمل و نقل دریایی غیر مستقیم

در این نوع از حمل و نقل دریایی، کشتی حمل بار در مسیر توقف دارد. حمل و نقل دریایی غیر مستقیم به روش‌های کراس استافینگ، ترانشیپ، چارترینگ و گروپاژ انجام می شود که هر کدام از شرایط خاصی برخوردار است.

چه بارهایی را می‌توان از طریق حمل و نقل دریایی جابه‌جا کرد؟

برخی کالاها را نمی توان با روش های حمل و نقل دریایی جابجا کرد. به عنوان مثال کالاهایی که نسبت به رطوبت حساس هستند برای انتقال از طریق مسیرهای دریایی مناسب نیستند. مهمترین کالاهایی که می توان در شرایط ایمن و استاندارد با این روش جابجا کرد عبارتند از:

• کالاهای غیر حساس به رطوبت
• ابزار، ماشین‌آلات و تجهیزات راه‌سازی
• قطعات خودرو
• تجهیزات مخابراتی
• تجهیزات ورزشی
• انواع اسباب‌بازی
• مواد غذایی و محصولات غیر حساس به رطوبت و تاریکی

انواع کشتی باری در حمل و نقل دریایی

به دلیل این که هر کالا نیاز به شرایط خاصی برای نگهداری و جابجایی دارد برای حمل و نقل دریایی از کشتی های مختلفی استفاده می شود. کشتی کانتینر بر، کشتی فله بر، کشتی تانکر نفتی، کشتی یخچال دار، کشتی RO-Ro ، کشتی دام بر، کشتی‌های چند منظوره از انواع کشتی هایی است که در مسیرهای دریایی بین المللی، روزانه در حال انتقال کالاهای مختلفی هستند.

هر کدام از این کشتی ها دارای طراحی، ساختار، اندازه و تجهیزات متفاوتی می باشند. در واقع هر کشتی باری بر اساس یک نوع کالای خاص و شرایط نگهداری آن به طور اختصاصی تولید می شود. علاوه بر تفاوت در کاربری، کشتی های باری مسیرهای متفاوتی را نیز طی می کنند.

برخی کشتی ها ممکن است در یک مسیر مشخص حرکت کنند و اجازه تردد در مسیرهای دیگر را نداشته باشد. برخی دیگر نیز با توجه به دستورالعمل شرکت حمل و نقل یا صاحبین بار در مسیرهای دریایی مختلفی تردد می کنند.

اهمیت و نقش حمل و نقل دریایی در تجارت بین الملل

گسترده ترین شاخه و زیر مجموعه تجارت  بین المللی، حمل و نقل دریایی می باشد. در واقع می توان گفت سهم این روش در تجارت بین الملل حدود 90 درصد است که آمار بسیار قابل توجهی است.

با توجه به این آمار اهمیت و نقش حمل و نقل دریایی در تجارت بین الملل به عنوان عاملی حیاتی و تاثیرگذار قابل بررسی می باشد. همچنین قیمت نهایی بسیاری از کالاها ارتباط مستقیمی با حمل دریایی دارد. بنابراین اقتصاد جهان به نوعی با حمل و نقل دریایی گره خورده است. از طرفی چندین میلیون نفر در سرتاسر جهان در این صنعت مشغول به کار هستند که تاثیر مهمی درکاهش نرخ بیکاری در کشورهای مختلف گذاشته است.

علاوه بر آن چگونگی ارائه خدمات و کیفیت سرویس دهی در خطوط حمل و نقل دریایی نیز می تواند تاثیر مثبت یا منفی بر روی سطح تجارت بین الملل داشته باشد. هر چه روش های حمل و نقل دریایی کارآمدتر باشد درصد موفقیت تجارت بین المللی نیز افزایش می یابد. بنابراین پارمترهای تاثیر گذار در توسعه حمل و نقل دریایی مهمترین ابزار برای توسعه تجارت بین المللی به شمار می رود.

بر اساس نتایج به دست آمده کشورهایی که همگام با توسعه تکنولوژی بنادر خود را نیز با سیستم ها و تجهیزات نوین به روزرسانی کرده اند به مناطقی استراتژیک در سطح جهان تبدیل شده اند. به طوری که روزانه حجم بالایی از ترافیک خطوط دریایی را به کشتی های خود اختصاص داده اند. در سال های اخیر کشورهایی مانند چین و سنگاپور سرمایه گذاری زیادی بر روی پیشرفت و توسعه بنادر خود کردند و در حال حاضر بیش از پنجاه درصد اقتصاد داخلی خود را از طریق این صنعت پیش می برند.

جایگاه حمل و نقل دریایی ایران در تجارت بین المللی

کشور ایران به دلیل دسترسی به آب های بین المللی از مهمترین شرط ورود به عرصه  تجارت بین الملل برخوردار است. علاوه بر آن سطح بالای تولید، منابع و امکانات طبیعی، قرار گرفتن در مسیر کوریدورهای شرق غرب و شمال و جنوب، تجهیزات مناسب زیرساختی و روساختی، امکانات اجرایی مناسب و … عوامل مهمی در اثرگذاری ایران بر تجارت بین الملل محسوب می شود.

به همین دلیل با توجه به نقش حمل و نقل دریایی ایران در تجارت بین الملل تجهیز کامل بنادر و بهبود کیفیت خدمات حمل و نقل مسیرهای دریایی برای گسترش صادرات و واردات و در نتیجه افزایش درآمد ملی بسیار حائز اهمیت است.

پایان

اهمیت و نقش حمل و نقل دریایی در تجارت بین الملل نشان می دهد اگر این صنعت نبود و یا به این سرعت توسعه پیدا نمی کرد تجارت بین قاره های مختلف برای جابجایی مواد اولیه، کالاهای ضروری، مواد غذایی و… یا غیر ممکن بود یا با هزینه های سرسام آوری انجام می شد.

در حال حاضر اهمیت حمل و نقل دریایی در تجارت بین الملل روز به روز رنگ بیشتری به خود می گیرد. این حرکت توسعه محور، باعث ارائه قیمت های رقابتی در صنعت حمل و نقل دریایی، تسهیل صادرات و واردات، افزایش بازدهی مسیرهای دریایی، کاهش رکود اقتصادی کشورها و رونق تجارت در بسیاری از کشورها در سطح جهان شده است.