اعتیاد چیست؟
خیلی از ما در خانواده یا دوستان و آشنایان با معضل اعتیاد به مواد مخدر مواجه هستیم و از مشکلاتی که خود فرد معتاد و اطرافیانش با آن روبرو می باشند، مطلع هستیم. در این حال نباید با مجرم انگاری فرد معتاد، راه بازگشت این اشخاص به جامعه را بست؛ بلکه می توان با راهنمایی صحیح و مشاوره ترک اعتیاد به صورت اصولی، برای درمان اعتیاد قدم برداشت و فرد معتاد را به زندگی عادی برگرداند.
طبق آمار غیر رسمی، در حدود ۴ تا ۵ میلیون معتاد در ایران زندگی می کنند که می توان تخمین زد حداقل ۱۰ میلیون نفر از جمعیت کشور با اعتیاد و مشکلات مرتبط با آن به صورت جدی درگیر هستند. اعتیاد یک مشکل شخصی نیست و به صورت مستقیم و غیر مستقیم علاوه بر فرد، روی خانواده و جامعه نیز تاثیر منفی می گذارد. در این مقاله به تعریف، بررسی انواع و علائم اعتیاد می پردازیم و همچنین با مشاوره ترک اعتیاد به عنوان یکی از روش‌های موثر درمان اعتیاد آشنا می شویم.
اعتیاد چیست؟
با تشکر از تلویزیون و رسانه ها(!) با شنیدن اسم اعتیاد، تصویر کلیشه‌ای فرد درگیر اعتیاد که ظاهر ژولیده‌ای دارد و توسط خانواده طرد و کارتن خواب شده، در ذهن اکثر ما شکل می‌گیرد؛ اما واقعیت با این تصویر کاریکاتوری متفاوت است و بسیاری از افراد درگیر با اعتیاد، ظاهر و زندگی متفاوتی با معتادین متجاهر دارند. پس در ابتدا بهتر است تعریف صحیحی از اعتیاد داشته باشیم.
در یک تعریف کلی:
به هر وابستگی نامعقولی به علت روانی یا شیمیایی، که شخص میل به تکرار کاری به صورت افراطی را داشته باشد، اعتیاد گفته می شود.
انواع اعتیاد
به غیر از اعتیاد به مواد مخدر که در دیدگاه عامه به عنوان اعتیاد در نظر گرفته می شود، اعتیاد انواع مختلفی دارد و باید برای درمان آن در هر مورد مشاوره‌های تخصصی درمان و ترک ارائه شود. موارد زیر رایج‌ترین انواع اعتیاد در جامعه هستند:
- اعتیاد به مواد مخدر
- اعتیاد به مشروبات الکلی
- اعتیاد به رابطه و خود ارضایی
- اعتیاد به بازی و فضای مجازی
اعتیاد به مواد مخدر
سوء مصرف مواد چه سنتی باشد (مانند تریاک) و چه صنعتی (مانند قرص‌های روانگردان، شیشه، کراک و …)، می‌تواند منجر به اعتیاد شود. البته “افسانه تفننی مصرف می‌کنم و با یکبار که معتاد نمی‌شوم“ در خصوص بسیاری از مواد مخدر صادق نیست و اولین استفاده هم می‌تواند باعث ایجاد آسیب، وابستگی و اعتیاد به مصرف مواد مخدر شود.
عواملی چون عدم آگاهی صحیح در مورد عواقب مصرف، مشکلات شخصیتی و خانوادگی، فشار و استرس، جامعه دوستان و محیط می‌تواند در ترغیب فرد به سمت اعتیاد نقش پر رنگی داشته باشند.
در زمینه ترک اعتیاد مواد مخدر، با توجه به نوع ماده مصرفی، مشاوره ترک اعتیاد و درمان می‌تواند متفاوت باشد. در این زمینه باید پروسه آماده‌سازی روانی برای ترک، درمان و سم زدایی و مشاوره بعد از ترک اعتیاد توسط کارشناسان و متخصصین این حوزه انجام شود. در غیر اینصورت، احتمال عدم موفقیت پروسه درمان اعتیاد به مواد یا بازگشت به مصرف پس از ترک وجود خواهد داشت.
اعتیاد به مشروبات الکلی
وابستگی به مصرف مشروبات الکلی یکی از اعتیادهای رایج در دنیا است. مراکز و انجمن های بسیاری در زمینه پشتیبانی و حمایت برای ترک وابستگی به مصرف مشروبات الکلی در سراسر جهان فعال هستند. در ایران هم با وجود ممنوعیت مصرف مشروبات الکلی، برخی از افراد دچار این نوع اعتیاد هستند و گرفتن مشاوره و جدیت برای درمان اعتیاد به مشروبات الکلی، در زمینه درمان این نوع از وابستگی الزامی به نظر می‌رسد.
اعتیاد به رابطه و خود ارضایی
یکی دیگر از انواع رایج اعتیاد در جامعه امروزی، اعتیاد به برقراری رابطه (عاطفی یا فیزیکی) است. این اعتیاد باعث شده افراد درگیر با این مسئله معمولا از نوع روابط عاطفی خود راضی نبوده و به صورت وسواس گونه به دنبال خود ارضایی، تماشای فیلم پورن، برقراری رابطه‌های جدید یا افراط در رابطه باشند و با مشکلاتی زیادی در این زمینه روبرو شوند.
اعتیاد به بازی و فضای مجازی
این نوع اعتیاد به تازگی در بین افراد جامعه رواج بیشتری پیدا کرده است. هر چند که شاید در نگاه اولیه اعتیاد به فضای مجازی یا بازی به اندازه دیگر انواع اعتیاد خطرناک نباشد؛ اما در صورتی که کنترل نشود، می‌تواند تاثیرات نامطلوبی مانند بیماری افسردگی یا اجتماع گریزی برای فرد داشته باشد.
علائم و نشانه‌های اعتیاد چیست؟
در مراحل اولیه، ممکن است فرد علائم آشکاری از اعتیاد کامل را نشان ندهد. در ادامه برخی از نشانه‌هایی که فرد معتاد ممکن است در شروع اعتیاد خود تجربه کند را در سه بخش علائم روانی، اجتماعی و فیزیکی بررسی کردیم.
- علائم روانی
سوء مصرف مواد یا انجام یک فعالیت اعتیاد آور بر وضعیت روانی فرد تأثیر می‌گذارد که ممکن است خود فرد متوجه این تغییرات نشود. برخی علائم روانی متداول را در ادامه مشاهده می‌کنید:
- اضطراب و پریشانی
- بی توجهی و نداشتن تمرکز
- کمبود انگیزه و احساس نا امیدی
- عصبانیت و تحریک پذیری شدید
- تغییر در شخصیت یا نگرش
- کناره گیری عاطفی و ذهنی از مردم
- نوسانات خلقی ناگهانی
- پارانویای غیر قابل توضیح
- نوسانات خلقی
- نشانه‌های اجتماعی
اختلال مصرف مواد و اعتیاد می‌تواند بر نحوه معاشرت و ارتباط فرد با سایر افراد تأثیر بگذارد. برخی از نشانه‌های آن عبارتند از:
کنار گذاشتن سرگرمی‌ها و فعالیت‌ها: با پیشرفت اعتیاد، فرد ممکن است از سرگرمی‌هایی که قبلا از آنها لذت می‌برده است، صرف نظر کند. برای مثال، افرادی که به مواد مخدر اعتیاد دارند، ممکن است متوجه شوند که دیگر علاقه کافی که قبلا به فعالیت‌های فیزیکی و ورزش داشتند را ندارند.
پنهان‌کاری و تنهایی: در اکثر مواقع، فردی که دارای اختلال مصرف مواد است، ممکن است به تنهایی یا مخفیانه از این ماده استفاده کند.
انکار: خیلی از افرادی که با اعتیاد درگیر هستند، از مشکل داشتن خود آگاه نیستند. آنها ممکن است از وابستگی فیزیکی به یک ماده یا یک فعالیت آگاه باشند؛ اما نیاز به درمان را انکار کنند یا از پذیرش آن خودداری کنند؛ زیرا معتقدند که می‌توانند “هر زمان” که بخواهند ترک کنند.
مشکلات مالی: اکثر اعتیادها تاثیر جدی بر مسائل مالی دارند و مشکلات مالی یکی از نشانه‌های احتمالی اعتیاد محسوب می‌شود.
- علائم فیزیکی
از جمله برخی از علائم فیزیکی که ممکن است یک فرد درگیر با اعتیاد تجربه کند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
تغییرات ظاهری: ممکن است فرد معتاد ژولیده‌تر، خسته‌تر و بی‌حال‌تر به نظر برسد؛ زیرا استفاده از ماده یا انجام رفتار اعتیادآور، جایگزین بخش‌های کلیدی روزمره او از جمله رعایت بهداشت شخصی می‌شود.
تغییرات اشتها: برخی مواد بر اشتهای فرد تاثیر می‌گذارند. به عنوان مثال، مصرف ماری جوانا ممکن است اشتهای فرد را تا حد زیادی افزایش دهد؛ در حالی که کوکائین ممکن است آن را کاهش دهد.
بی خوابی: مشکلات در خواب و بی خوابی یکی از علائم انواع مختلف اعتیاد است.
فرد دارای اعتیاد ممکن است بسیاری از این علائم یا تعدادی از آنها را تجربه کند. این نکته را نیز در نظر داشته باشید که اختلال مصرف مواد می‌تواند تأثیرات متفاوتی بر هر فردی داشته باشد.
مشاوره ترک اعتیاد
از دوران بستن به تخت و ترک دادن برای درمان اعتیاد خیلی وقت است که گذر کرده‌ایم. بر اساس تجربیات افرادی که با موفقیت توانسته‌اند بر اعتیاد غلبه کنند، ایجاد ریشه‌یابی مشکل، اراده ذهنی برای ترک و کمک‌های اطرافیان، نقش اصلی را در درمان اعتیاد دارد. خیلی از افراد به دلیل مشکلات زمینه‌ای دیگری که با آن روبرو بوده اند، دچار اعتیاد شده‌اند و تا زمانی که این مشکلات به صورت دقیق و اصولی ریشه‌یابی و درمان نشود، حتی در صورت ترک موقتی هم امکان بازگشت اعتیاد وجود خواهد داشت.
پس اولین گام برای ترک و درمان صحیح اعتیاد ریشه‌یابی مشکل و مشاوره‌های صحیح و جامع به خود فرد و اطرافیان برای اصلاح و ایجاد اراده بهبود امور است. پذیرش آگاهانه مشکلات اعتیاد می‌تواند راه را برای درمان دائمی هموارتر سازد.
امروزه با مشاوره‌های تخصصی روانشناسی به صورت آنلاین و حضوری به فرد و خانواده درگیر، می‌توان میل به ترک اعتیاد را به صورت اصولی در ذهن معتاد قرار داد تا فرد با آمادگی روانی لازم و شناخت کامل تصمیم به ترک اعتیاد گرفته و در این راه ثابت قدم باشد.
مشاوره خانواده برای ترک اعتیاد
در قریب به اتفاق موارد ابتلا به اعتیاد، علاوه بر فرد درگیر، خانواده فرد معتاد هم با مشکلات زیادی دست به گریبان هستند. این مشکلات نه تنها می‌تواند بر پروسه درمانی و ترک اعتیاد تاثیرگذار باشد، بلکه ممکن است سلامت روانی دیگر اعضای خانواده را هم تهدید کند و آنها نیز مستعد مشکلات روانی و در نهایت درگیر شدن با اعتیاد باشند. مشاوره خانواده تخصصی و اصولی در این موارد می‌تواند از فروپاشی خانواده و اثرات جانبی بر خانواده درگیر با اعتیاد مثل طلاق، خیانت، کودکان پرخاشگر و … بکاهد.
همچنین ایجاد آگاهی و آمادگی ذهنی می‌تواند اعضای خانواده را در ایفای نقش حامی و پشتیبان برای ترک اعتیاد یاری برساند.
درمان اعتیاد
بعد از ایجاد آمادگی ذهنی برای ترک اعتیاد در فرد معتاد و خانواده و دوستان، زمان آن می‌رسد تا مراحل ترک اعتیاد در کلینیک‌های تخصصی ترک اعتیاد با مشاوره و نظارت روانشناسان مجرب ادامه پیدا کند تا در حین پاکسازی بدن، انگیزه و میل به ادامه روند درمان حفظ شود. همچنین در صورت ترک موفقیت آمیز هم نباید مساله را تمام شده دانست. پیگیری‌ها و مشاوره‌های منظم باعث می‌شود تا با ایجاد اراده‌ی قوی، امکان بازگشت به اعتیاد حتی در صورت مهیا بودن شرایط تا حد زیادی کاهش یابد.
مشاوره با مشاوران برتر ترک اعتیاد در کلینیک تراپیا
برترین و مجرب ترین مشاوران کشور در کلینیک روانشناسی تراپیا (therapia.institute) همواره در مسیر مشاوره ترک اعتیاد همراه شما هستند تا دوره درمان اعتیاد را به صورت علمی و کارشناسی تحت نظر افراد متخصص و کارآزموده طی کرده و اثربخشی بیشتری را شاهد باشید. در صورتی که در زمینه ترک و درمان اعتیاد نیاز به راهنمایی داشته باشید می‌توانید با ما در تماس باشید.