شقاق مقعدی شایع است و تصور می‌شود که از هر ۱۰ نفر، یک نفر در مقطعی از زندگی خود به این بیماری مبتلا می‌شود. هر کسی ممکن است دچار شقاق مقعدی شود، از جمله کودکان، اما در افراد ۱۵ تا ۴۰ ساله شایع‌تر است.

شقاق مقعدی در پوست پوشاننده مقعد و رکتوم، درست در داخل یا دهانه مقعد ایجاد می‌شود. زخم‌ها معمولا در دیواره پشتی مقعد ایجاد می‌شوند، اما گاهی اوقات می‌توانید یک شکاف را در جلو یا حتی هر دو را با هم داشته باشید.

اگر شقاق مقعدی کمتر از شش هفته داشته باشید، به آن شقاق مقعدی حاد می گویند. اگر بیش از شش هفته طول بکشد، به عنوان شقاق مزمن مقعد شناخته می‌شود.

ممکن است شقاق خود به خود و با رعایت برخی نکات بهبود یابد، اما پوست تازه بهبود یافته احتمالاً برای مدتی ضعیف‌تر می‌شود و بنابراین ممکن است این عارضه به راحتی عود کند، به‌ویژه اگر علت شقاق بطور کامل درمان نشود.

خود مراقبتی

چندین تکنیک مراقبت از خود وجود دارد که می‌تواند به افزایش سهولت دفع مدفوع کمک کند. اینها به ترمیم پوست پس از وقوع فیشر مقعدی کمک می‌کنند و از عود شقاق مقعدی جلوگیری می‌کند. نکات خودمراقبتی برای بهبود افرادی که دچار شقاق مقعدی هستند یا در حال بهبودی هستند، عبارتند از:

• افزایش دریافت فیبر غذایی با مصرف بیشتر میوه، سبزیجات و غلات کامل، در صورت لزوم با مکمل های فیبر
• با نوشیدن آب کافی هیدراته بمانید
• اجابت مزاج بدون تأخیر در هنگام بروز اضطرار
• هر روز حداقل ۳۰ دقیقه به طور منظم ورزش کنید
• از تماس محصولات معطر یا حاوی الکل که با مقعد تماس دارند خودداری کنید
• پرهیز از داروهایی که باعث یبوست می‌شوند
• برای چند هفته به طور منظم از یک ملین ملایم استفاده کنید تا شقاق بهبود یابد
• علاوه بر این، اگر علت شناخته شده ای برای شقاق مقعدی، مانند یبوست وجود داشته باشد، باید برای جلوگیری از عود، آن را برطرف کرد.

مسکن درد

مشکل سازترین علامت همراه با شقاق مقعدی درد است، به ویژه هنگام دفع مدفوع.

• مسکن‌های ساده مانند پاراستامول یا ایبوپروفن ممکن است برای تسکین درد شقاق مقعدی مفید باشند.
• علاوه بر این، درد دفع مدفوع ممکن است با خیساندن ناحیه با نشستن منظم در یک حمام سیتز گرم، ۲ تا ۳ بار در روز، تا حد زیادی کاهش یابد تا گرما بتواند عضلات اسفنکتر مقعد را شل کند.
• پس از رفتن به توالت، بهتر است از صابون روی ناحیه مقعدی که می‌تواند باعث تحریک زخم شقاق شود، خودداری کنید. در عوض، از آب گرم و گاز نرم برای تمیز کردن ناحیه استفاده کنید.

سایر داروها و پماد‌ها

در برخی موارد، ممکن است داروهای دیگری برای تسکین علائم و بهبودی تجویز شود. این ممکن است شامل موارد زیر باشد:

ملین‌ها: اینها ممکن است ملین‌های حجیم باشند که حجم و نرمی مدفوع را افزایش می دهند یا ملین‌های فیبر. آنها به نرم شدن مدفوع و ایجاد دفع منظم مدفوع کمک می‌کنند. بنابراین می‌توانند از یبوست که ممکن است باعث ایجاد شقاق مقعدی شود، جلوگیری کنند.

پماد گلیسریل تری نیترات: ممکن است روی مقعد استفاده شود تا جریان خون در رگ‌های خونی را افزایش دهد، که باعث بهبود شقاق می‌شود.

ژل بی حس کننده موضعی: ممکن است روی مقعد اعمال شود تا ناحیه قبل از دفع مدفوع بی حس شود و از اسپاسم عضلات اسفنکتر مقعد که دفع را دشوارتر و دردناک تر می‌کند، جلوگیری کند.

پماد آنتی فیشر: پماد آنتی فیشر موثرترین و بهترین پماد برای شقاق مقعدی است. این دارو با استفاده از داروی گیاهی دارمازو و عصاره بابونه تولید شده است. گیاه دارویی دارمازو با دارا بودن ماده‌ای به نام تانیک اسید دارای خاصیت قابض بوده و عصاره بابونه دارای خواص ضد التهابی و ضد اسپاسم است. این دارو مناسب ترین انتخاب برای درمان زخم‌های مخاطی است.

پماد ام جی: این پماد شقاق محبوب با استفاده از عصاره گیاهان تولید شده و مهمترین خاصیت آن، از بین بردن التهاب و باکتری‌ها است. پماد ام جی مخصوص درمان زخم‌های مقعدی تولید می‌شود و مصرف آن در درمان انواع مشکلات مقعدی از جمله خونریزی، درد، خارش و سوزش موثر است. بهتر است برای مصرف این دارو با پزشک مشورت نمایید اما در حالت کلی دستور مصرف پماد ام جی دو بار در روز به مدت دو هفته است.

کرم‌های استروئیدی: که روی آن ناحیه استفاده می‌شود ممکن است تورم و خارش شدید را کاهش دهد و به بیمار کمک کند راحت‌تر شود. اینها نباید بیشتر از یک هفته استفاده شوند.

داروهای مسدودکننده کانال کلسیم: مانند دیلتیازم را می‌توان به صورت موضعی روی مقعد استفاده کرد تا ماهیچه‌های اسفنکتر را شل کند و خون رسانی به ناحیه را افزایش دهد.

تزریق سم بوتولینوم: برای فلج کردن عضلات اسفنکتر و جلوگیری از اسپاسم عضلانی برای بهبود بهبود مفید است.

عمل جراحی

در حالی که اکثر بیماران برای شقاق مقعدی نیازی به جراحی ندارند، اما برای موارد مزمن زمانی که سایر روش‌ها نتوانسته‌اند بهبودی ایجاد کنند، توصیه می‌شود. جراحی بسیار موثر است و بیش از ۹۰ درصد بیماران نتایج بلندمدت مثبتی را گزارش می‌کنند. با این حال، با خطر کمی از عوارض مانند بی اختیاری روده نیز همراه است. ممکن است از چندین تکنیک مختلف جراحی استفاده شود:

فیشرکتومی: این شامل بریدن پوست آسیب دیده اطراف شقاق مقعدی شماست. جراح شما ممکن است به شما پیشنهاد کند که این کار را در کنار تزریق بوتاکس انجام دهید.

اسفنکتروتومی داخلی جانبی: یک نوع جراحی است که شامل بریدن ماهیچه‌های اسفنکتر در پایین بدن شما می‌شود. این تنش اطراف مقعد شما را آزاد می‌کند و به شقاق اجازه می‌دهد بهبود یابد. پزشک شما معمولاً این را تنها پس از اینکه سایر درمان‌ها از جمله بوتاکس را امتحان کردید، پیشنهاد می‌کند.

فلپ های پیشرفته مقعدی: این شامل برداشتن پوست سالم از پوشش مقعد و استفاده از آن برای جایگزینی پوست آسیب دیده در شقاق است. ممکن است آن را همزمان با اسفنکتروتومی یا پس از آن انجام دهید، اگر بیماری شما هنوز بهبود نیافته است.

لیزر شقاق: یک روش نوین است که با استفاده از اشعه لیزر زخم مقعد را ترمیم می‌کنند و بدون بیهوشی انجام می‌شود. درمان شقاق با لیزر کم عارضه‌ترین نوع درمان این بیماری است.

پیگیری

اکثر بیماران بسته به شدت شقاق مقعدی و تکنیک مورد استفاده برای درمان، چندین هفته پس از درمان نیاز به مراجعه به پزشک برای بررسی وضعیت بیماری دارند.

تصمیمات درمانی آینده در صورت نیاز، به صورت موردی و با توجه به علائم و درمان‌های قبلی بیمار اتخاذ می‌شود. مراقبت مداوم برای فیشر مقعدی شدید مهم است زیرا احتمال عود زیاد است.

پیشگیری از شقاق مقعد

شما می‌توانید با پیشگیری از یبوست، خطر ایجاد شقاق مقعدی را کاهش دهید. اگر قبلاً شقاق مقعدی بهبود یافته داشته اید، بسیار مهم است، زیرا می‌تواند به جلوگیری از بازگشت فیشر کمک کند. شما می‌توانید با اطمینان از داشتن یک رژیم غذایی متعادل سالم که حاوی مقدار زیادی فیبر است، به پیشگیری از یبوست کمک کنید. همچنین مهم است که مطمئن شوید به اندازه کافی مایعات می‌نوشید و به طور منظم ورزش می‌کنید.

اگر بیماری دیگری دارید که خطر ابتلا به شقاق مقعدی را افزایش می‌دهد، با پزشک خود صحبت کنید. آنها بهترین راه را برای مدیریت شرایط و کاهش خطر ابتلا به فیشر مقعدی را به شما خواهند گفت.

منابع ایرانی و خارجی برای معرفی دارو و پماد‌های شقاق:

https://darman.clinic/%D9%BE%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D8%B4%D9%82%D8%A7%D9%82

https://blog.medibuddy.in/5-best-gels-creams-for-piles-and-anal-fissures